Kto tak naprawdę rządzi w Internecie? Państwa, organizacje międzynarodowe, czy giganci technologiczni? Czy da się pogodzić interesy twórców z oczekiwaniami, że w Internecie (prawie) wszystko powinno być za darmo? Czy możemy przekonać właścicieli wielkich platform internetowych, żeby w większym stopniu przysługiwały się dobru publicznemu? O tym rozmawiałem z Alkiem Tarkowskim z Centrum Cyfrowego.

Obiecałem rozszerzać formułę podcastu Wiedza Nieoczywista. Dziś pierwsza rozmowa o sprawach ważnych i – naturalnie – nieoczywistych. Moim gościem jest dr Alek Tarkowski – dyrektor Centrum Cyfrowego. Człowiek, który od wielu lat promuje otwarte podejście do zasobów internetowych. Mimo, że nie jest prawnikiem (jest socjologiem) to na prawie autorskim zna się doskonale. Co więcej, dzięki temu, że ma możliwość spojrzenia na nie z innej perspektywy, dostrzega i potrafi opisać wiele bardzo, ale to bardzo interesujących zjawisk. Więcej o Alku Tarkowskim możesz przeczytać na stronach Centrum Cyfrowego i w Wikipedii.

Nasz rozmowa krąży wokół dwóch tematów. Pierwszym jest to, jaka jest sytuacja twórców w internetowym świecie, gdzie istnieje ogromna konkurencja i presja na dostarczanie darmowej treści, a do tego warunki są dyktowane przez wielkie platformy, od których zależy Twoje być albo nie być. Drugim jest to, w którą stronę będzie zmieniał się Internet? Jakie będą skutki rozrostu (i tak już) wielkich platform internetowych, czy mamy sposoby na poradzenie sobie z plagą dezinformacji, jakie lekcje możemy wyciągnąć ze zjawiska „copyright trollingu”?

fot. CC-BY, Centrum Cyfrowe

Zawartość odcinka “Technologia silniejsza niż prawo: interesy twórców i dobro publiczne w cyfrowym świecie”

W dziewiątym dwunastym podcastu Wiedza Nieoczywista m.in.:

• Czy w przyszłości większość treści w Internecie nadal będzie dostępna za darmo? A może coraz częściej – szczególnie za najbardziej wartościowe treści – trzeba będzie jednak płacić?
• Jaka jest ukryta cena tego, że wiele treści w Internecie jest nam oferowanych w otwartym dostępie?
• W jaki sposób twórcy mogą zarabiać w Internecie, skoro ludzie są przyzwyczajeni do darmowych treści, a standardowe źródła dochodów są coraz słabsze? Czy w tych warunkach da się jakoś obronic interesy twórców?
• Dlaczego francuscy wydawcy, którzy próbowali zmusić Google do dzielenia się zyskami za wykorzystywanie krótkich fragmentów ich teksów, odnieśli pyrrusowe zwycięstwo?
• Jakie są skutki „wypychania prawa przez technologię”? Jakie są najbardziej jaskrawe przykłady sytuacji, gdzie działania gigantów technologicznych w praktyce okazuje się ważniejsza od prawa powszechnie obowiązującego? Czy cierpią na tym interesy twórców?
• Jakie będą skutki osławionej europejskiej dyrektywy prawnoautorskiej? Czy może ona zmusić wielkie firmy technologiczne do zmiany polityki i uwzględniania interesów innych podmiotów?
• Jakie jest stanowisko polskiego rządu w kluczowych kwestiach dotyczących przyszłości Internetu?
• Czy nowe europejskie regulacje (w zakresie cenzury) mogą być sprzeczne z prawami człowieka?
• Kto bierze udział (i kto wygrywa) w próbie sił między państwami, Unią Europejską i wielkimi firmami technologicznymi?
• Czy z punktu widzenia niezależnych twórców agregatory treści (takie jak Spofity, YouTube, Netflix) są w większym stopniu szansą (pomocą), czy zagrożeniem (przeszkodą)?
• Czym różnią się modele biznesowe świata programistów od sposobów działania, które dominują w świecie sztuki?
• Jak dużym „graczem” trzeba być, żeby być w stanie wynegocjować coś z YouTube albo Spotify?

A w dalszej części rozmowy, między innymi o tym:

• Czy giganci technologiczni pełnią rolę oświeconych władców, którzy jednak pozostają dyktatorami?
• Jak bardzo polityka YouTube różni się od polskiego prawa cytatu? Jakie są skutki jeśli ktoś działając zgodnie z polskim prawem, nie dostosowuje się jednak do polityki tej platformy?
• Jak YouTube nie pozwolił polskiemu think-tankowi (Klub Jagielloński) skorzystać z prawa cytatu? I jak Klub Jagielloński spróbował obejść to ograniczenie?
• Czy możemy coś zrobić, żeby wielkie platformy internetowe realizowały nie tylko swoje własne interesy, ale żeby w większym stopniu przyczyniały się też do realizacji celów, które są ważne dla społeczeństwa?
• Czy potrafimy stworzyć przepisy, które uregulują wielkie platformy internetowe? A może jedyne rozwiązanie to tzw. samoregulacja platform?
• Czy nowa Komisja Europejska będzie bardziej stanowcza wobec gigantów technologicznych?
• Czy filtrowanie treści zawsze musi oznaczać cenzurę?
• Jak rozsądnie możemy wykorzystywać dane wytwarzane w ramach ekonomii współdzielenia (sharing economy) – np. z rowerów miejskich?
• O co chodzi w idei otwartości danych? W jakim stopniu można wymusić upublicznianie danych gromadzonych przez podmioty prywatne?
• Jak Barcelona i Nowy York wymuszają na prywatnych firmach (np. wypożyczających hulajnogi) udostępnianie danych, które mogą być przydatne dla miasta?
• Czy Internet jest (i pozostanie) egalitarny? Czy pato-streaming to triumf egalitaryzmu?
• Z jakimi problemami musi mierzyć się Wikipedia?
• Do jakiego stopnia jesteśmy bezsilni wobec dezinformacji?
• Czy organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi mogą pełnić istotną rolę w dzisiejszym świecie i rozsądnie wspierać twórców? A może technologia przejmuje ich funkcję?
• Dlaczego wiele „starych” regulacji z prawa autorskiego staje się bezużytecznych w dzisiejszym świecie?

I na deser

• Czym jest trollowanie prawnoautorskie (copyright trolling) i jaka jest jego skala?
• Czy dozwolony użytek pozwala na takie bezpłatne ściąganie filmów (muzyki, książek) z Internetu, które jest legalne i bezpieczne?
• Czy osoby, które były wzywane do zapłaty za rzekomo nielegalne ściąganie plików z serwisów typu chomikuj.pl mają się czego obawiać?
• Jakie modele biznesowe pozwalają pozostać niezależnym twórcą i nie umrzeć z głodu? Czy rzeczywiście 1000 wiernych fanów wystarczy?

Polecane materiały

Alek Tarkowski w rozmowie wspominał o:

• książce Code and Other Laws of Cyberspace is a 1999 book by Lawrence Lessig on the structure and nature of regulation of the Internet.
  
• oraz o tekście „1000 true fans”

Oczywiście polecam też czytelnię Centrum Cyfrowego, gdzie znajdziecie bardzo wiele wartościowych tekstów.

Posłuchaj i zostań na dłużej

Odcinek można odsłuchać przy pomocy poniższego odtwarzacza. Są tu także linki umożliwiające pobranie odcinka oraz subskrypcję podcastu w najpopularniejszych programach:

Podcast: Play in new window | Download (61.4MB)

Subskrybuj Wiedzę Nieoczywistą Spotify | RSS

Podcastu można także słuchać w serwisie YouTube.

Poprzednie odcinki podcastu są dostępne tutaj.

Koniecznie zapisz się też na newsletter, żeby być na bieżąco z kolejnymi odcinkami!