Our Articles
Interior Design Posts
Niewidzialne, niemierzalne, ale kapitalne. Aktywa niematerialne firm
W ramach trasy Open Eyes Economy on Tour dotarliśmy 6 czerwca do Poznania. W znakomitym towarzystwie rozmawialiśmy o kwestiach związanych z zasobami niematerialnymi firm. Pierwsza część spotkania miała położony akcent na narzędzia zarządzania kapitałem intelektualnym. W drugiej natomiast skupiliśmy się na ludziach - jako głównym "nośniku" zasobów niematerialnych przedsiębiorstw. W mediach społecznościowych została już udostępniona relacja fotograficzna (foto: Anna Rezulak). Jest także możliwość sięgnięcia do zapisu transmisji. Jesienią planujemy kolejne przystanki Open Eyes Economy on Tour w tym temacie. Bartłomiej Biga
Czego potrzebują firmy, aby w pełni wykorzystywać potencjał aktywów niematerialnych?
To pytanie zadają sobie ekonomiści, managerowie, prawnicy, inwestorzy... Wciąż jednak brakuje nam podstawowych narzędzi. Trudno bowiem zarządzać aktywami niematerialnymi w sytuacji, gdy nie potrafimy ich rzetelnie zidentyfikować, zmierzyć, ani wycenić. Zatem, mimo że aktywa niematerialne są coraz ważniejszą częścią firmy, poruszamy się w tym obszarze w dużej mierze po omacku. W swoim wystąpieniu skupiam się głównie na szeroko rozumianej własności intelektualnej. W tym kontekście przede wszystkim warto wspomnieć, że wiele szkód przynosi firmom przywiązanie do modelu zarządzania własnością intelektualną w oparciu o monopole prawne. ...
[w Radiu Kraków] wydajność pracy – jak to z nią jest?
Dla wielu zaskakujące jest to, że z jednej strony dane ekonomiczne pokazują, że w Polsce wydajność pracy jest dość niska. Z drugiej natomiast, Polacy w świecie są uważani za bardzo sprawnych i wydajnych fachowców. Jeśli do tego dodamy jedną z wyższych liczbę przepracowywanych tygodniowo godzin, to Polska powinna być krajem mlekiem i miodem płynącym. Dlaczego więc tak nie jest? Te kwestie są ważne chociażby z tego powodu, że powszechnie uważa się, że tempo wzrostu płac w gospodarce powinno odpowiadać właśnie poprawie wydajności pracy. Drugi trudny ...
Czego dowiedziałem się o Litwie w czasie wykładów w Wilnie (10 punktów)
Prowadziłem niedawno wykład w ambasadzie Polski w Wilnie. Były to zajęcia dla Polaków mieszkających na Litwie, którzy studiują kierunki ekonomiczne. Moim zadaniem było ułatwienie im zrozumienia specyfiki polskiej gospodarki i poszerzenie ich ekonomicznych horyzontów. Jak to zwykle bywa, przy tej okazji także i ja dowiedziałem się kilku ciekawych rzeczy. W tym przypadku o Litwie i Litwinach. Część z nich była zaskakująca. Część natomiast potwierdziła moje obserwacje z poprzedniego pobytu w tym kraju. W skrócie (i bez przemyślanej kolejności): 1. Polacy są uważani za świetnie ...
Co to jest Firma-Idea?
Firma-Idea to nowe podejście do wartości w biznesie, które ma pomóc firmie w długookresowym rozwoju. To poszukiwanie unikalnego sposobu wytwarzania wartości, który stanowi najtrwalszą przewagę konkurencyjną i sprawia, że firma rozwija się, a nie tylko rozrasta. To otwartość na tworzenie archipelagów współpracy, które pozwalają uniknąć pułapki konkurowania głównie w oparciu o niską marżę. Firma-Idea tworzy sieć partnerskich relacji, które sprawiają, że jej działalność jest tak naprawdę procesem WSPÓŁwytwarzania wartości, gdyż angażuje się do tego środowisko lokalne, konsumentów, a nawet konkurencję. Firma-Idea to dostrzeżenie, że nie ...
[w Pulsie Biznesu] o modzie na abonamenty i o sharing economy
Moda na abonamenty i sharing economy (ekonomia współpracy) to dwa tematy, które sporo łączy. Są one czymś bardzo charakterystycznym dla współczesnej gospodarki. Zostałem zaproszony do rozmowy o tych zjawiskach w podcaście Pulsu Biznesu. Szybko okazało się, że jest to też znakomity punkt wyjścia do omówienia innych rewolucji dokonujących się w gospodarce. W rozmowie z Michaliną Szczepańską zwróciłem uwagę, że "podstawową zmiana, która tutaj nastąpiła są technologia. Gdybyśmy chcieli robić to samo wcześniej, to niby było to możliwe, ale koszty transakcyjne były tak wysokie, że ...
[w Tematach Dnia] o dopłatach do przewozów autobusowych
Chyba najmniej kontrowersyjnym pomysłem z "Piątki Kaczyńskiego" są dopłaty do przewozów autobusowych. Rządzący dostrzegli więc problem, o którym wielokrotnie pisał m.in. Klub Jagielloński. Szacuje się, że 1/3 Polaków mieszka w gminach, w których nie ma zorganizowanej przez samorząd komunikacji zbiorowej. Zatem są oni zdani na prywatnych przewoźników, którzy są zainteresowani wyłącznie obsługą najbardziej intratnych połączeń. Projektowany system dopłat miałby sprawić, że zapewnione będą dojazdy także na trasach i w godzinach, gdzie mechanizm rynkowy nie daje dostatecznej motywacji do ich obsługi. Takie działanie jest konieczne, żeby ...
Brexit – na żywo z Manchester Metropolitan University
Mam szansę obserwować kluczowe momenty Brexitu u samych zainteresowanych. Dziś na Manchester Metropolitan University prowadziłem seminarium na temat skutków Brexitu dla polityki przemysłowej i regionalnej. Mam wrażenie, że nikt nic nie wie (i nie jest to kwestią nieprzygotowania do zajęć). Przypuszczam, że wiele osób nadal w głębi nie wierzy, że Brexit może stać się faktem. Wbrew ostrzeżeniom na ulicach jest jednak spokojnie. W sklepach ludzie nie rzucili się masowo wykupywać zapasów. Brytyjskie lotniska też - nie licząc problemów z silnym wiatrem - na moje oko funkcjonują ...
[w podcaście Prawo dla Kreatywnych] jak udostępniać i zarabiać?
Przy okazji styczniowego Sympozjum GAP, Wojtek Wawrzak nagrał ze mną rozmowę o tym jak odnaleźć się we współczesnym świecie aktywów niematerialnych. Dziś została ona opublikowana jako 25. odcinek jego podcastu "Prawo dla Kreatywnych". Tematów było sporo, więc nie ma się co dziwić, że wyszedł z tego drugi najdłuższy odcinek podcastu Wojtka (74 minuty). Zachęcam do słuchania i czytania, bo jest także wersja tekstowa. Wojtek Wawrzak na swoim blogu prakreacja.pl dostarcza bardzo wartościowej wiedzy prawnej dla twórców. Z tego powodu zaprosiłem go do panelu dyskusyjnego ...
[w Kronice Krakowskiej] przetargi nie do rozstrzygnięcia
Coraz więcej przetargów nie może być rozstrzygniętych, bo składane oferty znacznie przewyższają zakładane budżety. W efekcie wiele ważnych inwestycji jest opóźnionych, budżety samorządów są coraz bardziej napięte, a rezerwowe projekty (które miały być finansowane z oszczędności na przetargach) nie będą realizowane. Ten stan rzeczy jest odzwierciedleniem sytuacji w budownictwie, gdzie podaż nie nadąża za popytem. Cóż - takie są skutki wysokiego wzrostu gospodarczego. Jest to jeden z problemów, z którym musi się zmierzyć nowe prawo zamówień publicznych. W tym trybie wydajemy rocznie ok. 160 ...
Dlaczego nowa dyrektywa o prawie autorskim jest niebezpieczna? (w 5 punktach)
Unia Europejska niespodziewanie przyspieszyła prace nad nową dyrektywą o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym, którą część internautów nazywa ACTA 2. Jest więc szansa, że Parlament Europejski zdąży ją przegłosować przed końcem kadencji. Temat jest skomplikowany, ale też i ważny dla prawie wszystkich użytkowników Internetu (a więc po prostu: prawie wszystkich). Dlatego spróbujmy zebrać to w 5 krótkich punktów. Uwaga - będą uproszczenia. Ale tu nie chodzi o rozgryzienie tematu, tylko o uchwycenie tego, co najważniejsze z perspektywy "zwykłego internauty". Dyrektywa o prawie autorskim ...
Niedoceniane-przeceniane zasoby niematerialne przedsiębiorstw
Zasoby niematerialne przedsiębiorstw (w tym przede wszystkim ich własność intelektualna) są aktywami, które bywają zarówno przeceniane, jak i niedoceniane. Wiem, że niektórych ta sprzeczność może razić. Możliwe jest jednak występowanie obu tych zjawisk w tym samym czasie i w tej samej firmie. Przyczyną tego, z jednej strony jest dominacja takiego spojrzenia na zasoby niematerialne, które traktuje ich podstawowe cechy – jak w szczególności możliwość łatwego i taniego kopiowania – jako problem, który ogranicza potencjał do budowania przez przedsiębiorstwo przewag konkurencyjnych. To jest jednak błędne ...
[we Wiadomościach TVP] o pracownikach delegowanych
Zablokowano skrajnie niekorzystne dla polskich firm transportowych przepisy, które miały nakazywać im płacenie kierowcom według stawek obowiązujących na terenie kraju, po którym wykonują przewóz. Forsowane przez Francję regulacje wprost przeczą podstawom ekonomicznym Unii Europejskiej. Chodziło oczywiście o ochronę rynków pracy w bardziej zamożnych krajach członkowskich. Co więcej, próżno tu było szukać konsekwencji. Po przecież, gdyby trzymać się tej logiki, to Polska powinna oczekiwać, że np. francuskie firmy, które posiadają zakłady produkcyjne w Polsce, mają być zobligowane do płacenia wynagrodzeń według stawek francuskich. Też w ...
[w Radiu Kraków] czego możemy się spodziewać w ekonomii w 2019 roku?
Przełom roku to oczywiście czas podsumowań i prognozowania. W Radiu Kraków rozmawialiśmy o tym, czego możemy się spodziewać w ekonomii w 2019 roku? W dużym skrócie: w Polsce nie zanosi się na jakiś czarny scenariusz, ale trudno będzie nam utrzymać aż tak dobre wskaźniki jak w roku 2018. Natomiast w światowej ekonomii trzeszczy coraz bardziej. Może się więc okazać, że choć nie jesteśmy w epicentrum, to dostaniemy jakimś rykoszetem. Kto wie, czy rok 2018 nie przejdzie do historii jako początek końca ery globalnego wolnego ...
Prognozy ekonomiczne na rok 2019
W skrócie można powiedzieć, że dobrze to już było. Nie znaczy to jednak, że (przynajmniej w Polsce) sytuacja gospodarcza w roku 2019 ulegnie drastycznemu pogorszeniu. Większość ekonomistów spodziewa się w najbliższych miesiącach wybuchu jakiegoś globalnego problemu gospodarczego. Daleko nam jednak do zgodności, na czym dokładnie miałby on polegać. Co ważne, Polska będąc na peryferiach światowej ekonomii nie jest na linii strzału - może jednak dostać rykoszetem - dokładnie tak, jak w czasie poprzedniego kryzysu. Perspektywa globalna Patrząc na światową gospodarkę trzeba wyraźnie powiedzieć, że ...
fusion_global=”720″]osnące znaczenie zasobów niematerialnych dla przedsiębiorstw jest obserwowane we wszystkich sektorach. W przypadku spółek z indeksu S&P 5001 w poło- wie lat 70. aktywa niematerialne stanowiły jedynie 17% ich wartości rynkowej, zaś w 2015 roku było to już 87%. Jak pokazuje poniższy wykres, najbardziej dynamicz- na zmiana nastąpiła na przełomie lat 80. i 90. – w ciągu dziesięciu lat proporcje między zasobami niematerialnymi i materialnymi zostały odwrócone. W XXI wieku ten proces nadal postępuje i kapitały miękkie w coraz większym stopniu wypierają kapitały twarde.Pomimo dominującej roli zasobów niematerialnych, wciąż nie wypracowano sa- tysfakcjonujących narzędzi ich pomiaru i wyceny. Mnogość metod świadczy o tym, że nauki o zarządzaniu wciąż są dalekie od precyzyjnego i powszechnie akceptowanego sposobu ujmowania tej kategorii.
Ukierunkowana dyfuzja
W marcu 2017 na Politechnice Gdańskiej zaproponowałem nowy sposób podejścia do zasobów niematerialnych przedsiębiorstwa – w tym przede wszystkim do własności intelektualnej. W myśl tej koncepcji, którą nazwaliśmy ukierunkowaną dyfuzją, warto odejść od takiego zarządzania własnością intelektualną, którego centralnym punktem jest ochrona realizowana przez bardzo rygorystyczne limitowanie rozpowszechniania w celu maksymalnego ograniczania dostępu podmiotów zewnętrznych. Dla efektywnego zarządzania własnością intelektualną przedsiębiorstwa potrzebne jest bowiem istotne ograniczenie skali wykorzystywania monopoli prawnych (patentów, prawa autorskich w formule „wszystkie prawa zastrzeżone”). Zamiast dbania o zapewnianie wyłączności (ekskluzywności) – co jest coraz bardziej kosztowne, a czasem praktycznie niemożliwe – korzystniejsze jest więc oparcie strategii przedsiębiorstwa na takich modelach biznesowych, które generują korzyści w oparciu o szerokie rozpowszech- nienie i dużą popularność jakiegoś rozwiązania.
Ukierunkowana dyfuzja pozwala budować trwałe podstawy rozwoju przedsiębiorstwa – w tym przede wszystkim otwierać nowe perspektywy długookresowego zysku – poprzez rozpowszechnienie własności intelektualnej. W tym ujęciu dzielenie się przez firmę tymi zasobami jest traktowane jako inwestycja, która, poprzez udostępnienie szerokiemu kręgowi podmiotów własności intelektualnej, pozwala włączać te osoby do procesu kreowania i przetwarzania wartości w oparciu o za- soby niematerialne przedsiębiorstwa. Ukierunkowana dyfuzja nie oznacza zawsze w pełni swobodnego – nieograniczanego, niekontrolowanego przez przedsiębiorstwo – rozpowszechniania. Jej istotą jest jednak dążenie do relatywnie szerokiego udostępnienia.
Trzeba przy tym pamiętać, że proces dyfuzji – z definicji – nie może być w pełni kontrolowany, gdyż opiera się on na chaotycznie przemieszczających się elementach. Można go jednak do pewnego stopnia ukierunkować. Będzie to więc polegało na określeniu, w którym momencie dane wynalazki/utwory mogą wyjść poza samo przedsiębiorstwo, czy następuje do w drodze publikacji defensywnej, tajemnicy handlowej, otwartego rozwiązania, niewyłącznej umowy licencyjnej, system Pay What You Want, itp.
W strategię zarządzania zasobami niematerialnymi przedsiębiorstwa musi być jednak wpisane dalsze rozpowszechnianie – w dużej mierze niekontrolowane – tak, aby wykorzystywać popularność/powszechność jakiegoś wynalazku lub utworu do generowania zysku w dłuższym okresie. Takimi sposobami może być chociażby sprzedaż produktów i usług komplementarnych, budowanie zaufania potrzebnego do współpracy z klientami i konkurencją czy rozwój jakiegoś rynku.
Ukierunkowana dyfuzja wpisuje się więc w obszar pomiędzy klasycznym za- rządzaniem własnością intelektualną w oparciu o monopole prawne oraz zawsze w pełni otwartym, bezwarunkowym dostępem nieograniczonego kręgu podmiotów do tych zasobów. Do podstawowego instrumentarium wykorzystywanego w ukie- runkowanej dyfuzji trzeba zaliczyć przede wszystkim tajemnice handlowe (tajem- nice przedsiębiorstwa). Są one jedynie po części zjawiskiem prawnym – tj. przede wszystkim w tych aspektach, które wynikają z wyrażanej w umowach woli stron lub zostały ujęte w jakieś ramy przez akty powszechnie obowiązujące, które mogą chociażby wprowadzać różne rodzaje odpowiedzialności za nieprzestrzeganie tych tajemnic. W znacznej części są to jednak formuły, praktyki, procesy, zjawiska o charakterze faktycznym, których celem jest jak najdłuższe uniemożliwienie wejścia w posiadanie przez środowisko zewnętrzne (lub podmioty spoza określonego kręgu kontrahentów) jakiejś istotnej informacji.
Pełny tekst dostępny jest pod poniżej.
Bartłomiej Biga